قوانین کار همواره در جهت حمایت و صیانت از حق و حقوق کارگران وضع میشوند تا امنیت و ثبات شغلی بهتری برای شاغلین فراهم کنند. بیمه بیکاری تامین اجتماعی نیز یکی از این مزایای و کمک‌های حمایتی است که در صورت بیکار شدن فرد بیمه شده، به او پرداخت میشود تا کمی از بار فشار روانی و اقتصادی تحمیل شده به فرد بیکار را کاهش دهد.
همه کارگران و بیمه شدگان اجباری سازمان تامین اجتماعی مشمول این کمک هزینه قرار می‌گیرند. ولی دریافت بیمه بیکاری، مدت زمان دریافت این مستمری و همینطور مبلغ آن شرایط و ضوابطی دارد که در این مقاله در مورد آنها صحبت خواهیم کرد. از آنجا که بسیاری از شما عزیزان در مورد جدول بیمه بیکاری سوال کرده‌اید این جدول و جزئیات آن نیز در این مقاله به شما ارائه خواهد شد.در صورت تمایل برای اقدام بیمه بیکاری با کاریابی کارپیرا تماس بگیرید تا در کمترین زمان ممکن این خدمت به شما ارائه شود
از نظر قانون به چه کسی بیکار گفته میشود؟
بر طبق ماده ۲ قانون بیمه بیکاری، به فرد بیمه شده ای که بدون میل و اراده شخصی کارش را از دست داده باشد و آماده به کار باشد و بتواند هر زمان کارش را در محیط کار جدید آغاز کند بیکار گفته میشود.
بر طبق قانون، چنانچه فرد بیمه شده به دلیل تغییرات ساختار اقتصادی محل کار و ساختمان به تشخیص وزارتخانه مربوطه و تایید شورای عالی کار، شغلش را از دست بدهد به عنوان بیکار موقت شناخته میشود و مشمول قانون بیمه بیکاری خواهد شد. این قانون به عنوان مثال در مورد بیمه شدگانی که به دلیل حوادث غیرمترقبه مثل سیل، زلزله، جنگ یا آتش سوزی شغل خود را از دست می‌دهند هم صدق میکند.
البته در موارد خاص، ارادی یا غیرارادی بودن بیکاری فرد بیمه شده باید توسط کمیته‌ای متشکل از نمایندگان سازمان تامین اجتماعی و اداره تعاول، کار و رفاه اجتماعی محل اشتغال فرد مورد تایید قرار بگیرد.
بیمه بیکاری چیست؟
قانون بیمه بیکاری در روز دوشنبه مورخ ۲۶ شهریور ۱۳۶۹ در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و در تاریخ دهم دی ماه ۱۳۶۹ به تایید شورای نگهبان رسیده و جهت اجرا به تمامی سازمانهای مربوطه ابلاغ گردیده است.
براساس ماده ۳ قانون بیمه بیکاری، بیمه بیکاری کمک هزینه و حمایتی از سوی تامین اجتماعی است و این سازمان موظف است در قبال دریافت حق بیمه به بیمه شدگانی که طبق مقررات به عنوان بیکار شناخته میشوند مقرری بیمه بیکاری پرداخت کند.
ماده ۵: حق بیمه معادل با ۳% مزد بیمه شده است که کاملا توسط کارفرما تامین و پرداخت خواهد شد.
شرایط دریافت بیمه بیکاری؛ این کمک هزینه به چه کسانی تعلق پیدا میکند؟
بر اساس ماده ۶ قانون بیمه بیکاری، کلیه بیمه شدگانی که بدون میل و اراده کارشان را از دست داده باشند و شرایط زیر را داشته باشند مستحق دریافت بیمه بیکاری خواهند بود:
- بیمه شده قبل از بیکاری حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت بیمه مستمر داشته باشد. البته طبق عرف و با توجه به تجربیات افراد، این شرط زمانی معمولا یک سال سابقه بیمه در نظر گرفته میشود.
- بیمه شده مکلف است حداکثر ظرف ۳۰ روز از تاریخ بیکار شدن، مراتب بیکاری را به واحدهای کار و امور اجتماعی اعلام و آمادگی خود برای اشتغال در کار جدید را اطلاع دهد. مراجعه فرد بیکار بعد از ۳۰ روز و با عذر موجه اگر به تشخیص هیئت حل اختلاف برسد تا ۳ ماه امکان‌پذیر خواهد بود.
- بیمه شده بیکار مکلف است در دوره‌‌های کارآموزی و سوادآموزی که توسط وزارت کار و امور اجتماعی یا واحدهای مربوطه تعیین میشود شرکت کند و هر ۲ ماه یک‌بار گواهی لازم در این باره را به شعب تامین اجتماعی ارائه کند.
تبصره ۲: مدت زمان دریافت بیمه بیکاری جزء سوابق بیمه در نظر گرفته میشود و در مواردی چون پرداخت مستمری بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت لحاظ میشود.
چه کسانی مشمول بیمه بیکاری نمی‌شوند؟
براساس تبصره ماده ۱ قانون بیمه بیکاری گروه های زیر از شمول قانون بیمه مستثنی هستند:
- بازنشستگان و از کارافتادگان
- صاحبان کسب و کارها و مشاغل آزاد و بیمه شدگان اختیاری
- اتباع خارجی
مدت زمان پرداخت و جدول بیمه بیکاری
مدت زمانی که بیمه بیکاری به فرد تعلق می‌یابد به عواملی مثل مجرد یا متاهل بودن و سابقه بیمه فرد بستگی دارد. بنابر ماده ۷ قانون بیمه بیکاری، مجموع مدت زمان پرداخت مقرری بیمه بیکاری برای مجردین حداکثر ۳۶ ماه و برای افراد متاهل یا متکلفین حداکثر ۵۰ ماه خواهد بود. شرح جزئیات زمان پرداخت این کمک هزینه را در جدول کامل دریافت بیمه بیکاری در زیر مشاهده می‌کنید:
| سابقه پرداخت حق بیمه | حداکثر زمان پرداخت برای مجردین | حداکثر زمان پرداخت برای متاهلین |
| از ۶ ماه الی ۲۴ ماه | حداکثر ۶ ماه | ۱۲ ماه |
| از ۲۵ الی ۱۲۰ ماه | ۱۲ ماه | ۱۸ ماه |
| از ۱۲۱ لغایت ۱۸۰ ماه | ۱۸ ماه | ۲۶ ماه |
| از ۱۸۱ الی ۲۴۰ ماه | ۲۶ ماه | ۳۶ ماه |
| ۲۴۱ ماه و بیشتر | ۳۶ ماه | حداکثر ۵۰ ماه |
تبصره: بیمه شدگان مسنی که مشمول دریافت بیمه بیکاری هستند و ۵۵ سال یا بیشتر سن دارند در صورتی که در این مدت مشغول به کار نشوند می‌توانند تا زمان رسیدن به موعد بازنشستگی تحت پوشش بیمه بیکاری باقی بمانند.
جدول بیمه بیکاری پرداختی به ازای افراد تحت تکفل
قانون جدید بیمه بیکاری مزایای بیشتری برای متاهلین در نظر گرفته است و به ازای هر نفر تحت تکفل او حدود ۱۰% حداقل حقوق به مبلغ بیمه بیکاری برای افراد متاهل اضافه میشود. در هر صورت، مجموع دریافتی فرد بیکار نباید از حداقل حقوق و دستمزد او کمتر و از ۸۰% میانگین حقوق او بیشتر بشود. حداکثر تعداد افراد تکفل مشمول این قانون، ۴ نفر در نظر گرفته شده است.
لازم به ذکر است طبق این ماده، افراد تکفل مشمول این قانون طبق جدول بیمه بیکاری زیر عبارتند از:
| همسر (زن یا شوهر) |
| فرزندان دختر مادامی که ازدواج نکرده و فاقد شغل و حرفه باشند. |
| فرزندان پسر که سنشان کمتر از ۱۸ سال تمام باشد یا منحصرا مشغول تحصیل باشند یا طبق تایید پزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی، از کار افتاده باشند. |
| پدر و مادر فرد بیمه شده که سن پدر بیشتر از ۶۰ سال باشد یا طبق تشخیص پزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی، از کارفتادگی او تایید شده باشد و فرد بیمه‌شده مخارج زندگی آنها را نیز تامین میکند. |
| خواهر و برادر تحت تکفل بیمه شده در صورتی که شرایط مربوط به فرزندان دختر و پسر را داشته باشند هم مشمول این قانون میشوند. |
در صورتی که زوجین هردو بیکار شوند مبلغ بیمه بیکاری آنان چطور محاسبه خواهد شد؟
چنانچه زن و شوهری همزمان بیکار شوند تنها یکی از آنها (زن یا شوهر) می‌تواند از افزایش مقرری بیمه بیکاری به ازای هر فرزند برخوردار شود.
نحوه محاسبه بیمه بیکاری
برای اینکه مبلغ بیمه بیکاری سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ را محاسبه کنید باید قانون مربوط به آن را بدانید. بر طبق بند ب ماده ۷ قانون بیمه بیکاری، مبلغی که به عنوان بیمه بیکاری به فرد بیمه شده پرداخت میشود معادل ۵۵% میانگین حقوق و دستمزد یا کارمزد روزانه بیمه شده خواهد بود. این مقرری از روز اول بیکار شدن فرد قابل پرداخت است.
میانگین و متوسط حقوق و مزد روزانه بیمه شده به این ترتیب محاسبه میشود: مجموع کل دریافتی بیمه شده که بر طبق آن حق بیمه پرداخت شده در ۹۰ روز آخر کاری او، تقسیم بر تعداد روزهای کار.
در مورد بیمه شدگانی که کارمزد دریافت می‌کنند نحوه محاسبه این مقرری به این شرح خواهد بود: مجموع کل دریافتی بیمه شده در ۹۰ روز آخر قبل از بیکاری، تقسیم بر ۹۰.
در چه شرایطی پرداخت مقرری بیمه بیکاری متوقف خواهد شد؟
بر اساس ماده ۸ قانون بیمه بیکاری، شرایط زیر باعث خاتمه یافتن پرداخت بیمه بیکاری به فرد بیمه شده خواهند شد:
- در صورتی که بیمه شده مجددا مشغول به کار شود.
- چنانچه بیمه شده از پذیرفتن مشاغل پیشنهادی خودداری کند.
- در صورتی که فرد بیمه شده بیکار به سن بازنشستگی برسد یا از کارافتاده شود.
تبصره ۱: چنانچه پس از پرداخت بیمه بیکاری مشخص شود که بیکار شدن با میل و اراده شخصی فرد بیمه شده اتفاق افتاده است، کارگر مکلف است تمامی مبالغ و وجوهی که تا آن زمان دریافت کرده را به سازمان تامین اجتماعی عود/ت کند.
تبصره ۲: در صورتی که بیمه شده مجدد مشغول به کار شود و با عدم اعلام اشتغال، همچنان مبلغ بیمه بیکاری را دریافت کند، هر زمان که این موضوع محرز شود موظف است مبالغ دریافتی از تاریخ اشتغال را به سازمان تامین اجتماعی برگرداند.
آیا مدیرعامل در صورت بیکار شدن مشمول دریافت بیمه بیکاری خواهد بود؟
طبق قانون، صاحبان کسب و کار و کارفرماها مستحق دریافت این کمک هزینه نیستند. اما در صورتی که مدیرعامل برای فرد دیگری کار کند و خود کارفرما نباشد همانند سایر بیمه شدگان می‌تواند در صورت بیکاری از این حق استفاده کند. البته برای این که مدیرعامل مشمول این مستمری قرار بگیرد لازم است این فرد سهمی از شرکت نداشته باشد، عضو هیئت مدیره نباشد و نامش نیز در لیست حقوق و بیمه ثبت شده باشد.
بیمه بیکاری کرونا چیست و به چه کسانی تعلق پیدا میکند؟
در قانون ذکر شده که چنانچه به دلایل حوادث غیرمترقبه و پیش بینی نشده، فرد بیکار شود مشمول دریافت بیمه بیکاری خواهد بود. شیوع بیماری پاندمی کرونا در حدود ۴ سال گذشته صدمات جبران ناپذیری به اقتصاد و کسب و کارها زد و منجر به بیکار شدن افراد زیادی شد. به همین دلیل این سوال پیش آمد که آیا این بیکار شدگان نیز مستحق دریافت بیمه بیکاری خواهند بود؟
پس از مدتی وزارت تعاول با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که تمامی بیمه شدگانی که به خاطر کرونا شغل خود را از دست داده اند و بیکار شده اند نیز مشمول دریافت کمک هزینه بیمه بیکاری قرار خواهند گرفت و پیامکی در این رابطه دریافت خواهند کرد.
از جزئیات مراحل اداری و پرداخت آن اطلاعی در دست نیست، ولی به نظر میرسد برخلاف وعده‌های داده شده هنوز تمامی بیکار شدگان ناشی از کرونا نتوانسته‌اند این کمک هزینه را دریافت کنند.
مراحل ثبت نام و ارائه درخواست برای دریافت بیمه بیکاری
بیمه شدگان عزیز ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ بیکار شدن فرصت دارند درخواست خود را در سامانه جامع روابط کار ثبت نمایند تا طبق جدول بیمه بیکاری مشمول پرداخت مستمری شوند. مراحل ثبت نام و درخواست برای این کمک هزینه به این شرح است:
فرد بیمه شده بیکار باید ابتدا به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کند تا احراز هویت شود و نام کاربری و گذرواژه دریافت کند؛ سپس لازم است مدارک لازم را تهیه و از آنها اسکن بگیرد تا بتواند در سامانه جامع روابط کار آنها را بارگذاری کند.
مدارک لازم برای ثبت نام عبارتند از:
مدارک عمومی شامل: کارت پایان خدمت یا معافیت، آخرین مدرک تحصیلی، صفحه اول دفترچه درمانی یا ارائه شماره بیمه، یک قطعه عکس ۳*۴
مدارک اختصاصی شامل: آخرین قرارداد یا نامه عدم نیاز از سوی کارفرما
چنانچه کارگری در حین قرارداد از سوی کارفرما اخراج شده باشد نیاز به برگه اولین دادخواست-دادنامه مراجع حل اختلاف کار دارد.
پس از تهیه مدارک، بیمه شده باید به سامانه جامع روابط کار به آدرس اینترنتی https://prkar.mcls.gov.ir مراجعه کند و با تکمیل اطلاعات و همینطور بارگذاری مدارک لازم، درخواست بیمه بیکاری خود را ثبت نماید.برای آسودگی خاطر از صحیح بودن نحوه ثبت نام این کار را به کارپیرا بسپارید
پس از اتمام مراحل، بیمه شده باید منتظر بماند و نتیجه از طریق پیامک به او اطلاع رسانی خواهد شد. در صورتی که اطلاعات یا مدارک اشتباه یا ناقص باشند پس از بررسی درخواست توسط اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی پیامکی مبنی بر ناقص بودن مدارک به بیمه شده بیکار ارسال خواهد شد و فرد لازم است با مراجعه به سایت سامانه، اطلاعات و مدارک را تکمیل کند.
جمع بندی
قانون مربوط به بیمه بیکاری در سال ۱۳۶۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی وقت رسیده و هدف از آن، حمایت بیشتر از بیمه‌شدگان در صورت از دست دادن شغل و بیکاری بوده است. بیمه شدگانی که حداقل ۶ ماه سابقه بیمه داشته باشند و بدون اراده و میل خود بیکار شده باشند مشمول دریافت این کمک هزینه خواهند بود.
البته پرداخت این مبلغ و مدت زمان پرداخت آن شرایط و قوانین خاصی دارد که شرح جزئیات آن را در جدول بیمه بیکاری آوردیم. بیمه شده باید حداکثر ظرف ۳۰ روز از تاریخ بیکار شدن برای ثبت درخواست به سامانه جامع روابط کار مراجعه کند تا پس از بررسی پرونده و مدارک، این مبلغ کمک هزینه به او پرداخت شود.
بیکاری و از دست دادن ناگهانی و اجباری شغل و منبع درآمد می‌تواند فشار روانی و اقتصادی زیادی بر افراد، به ویژه خانواده‌ها تحمیل کند و قانون امیدوار است با اجرای قوانینی چون بیمه بیکاری بتواند کمی از بار این فشار سنگین بکاهد و به بهتر شدن وضعیت معیشیتی بیمه‌شدگان بیکار کمکی کرده باشد.
سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ و معتبر آگهی‌های شغلی خود را هر روز در سایت کاریابی جاب ویژن منتشر می‌کنند. به همین دلیل در صورتی که شغل خود را از دست داده‌اید می‌توانید با جستجوی صدها فرصت شغلی در سایت استخدامی جاب ویژن هرچه زودتر موقعیت شغلی بهتر و جدیدی پیدا کنید و مجددا مشغول به کار شوید.
