مراحل پیگیری سختی کار به این صورت است که ابتدا باید از طریق دفاتر پیشخوان دولت اهراز هویت انجام داده و نام کاربری و رمز ورود دریافت کنید سپس از طریق سامانه اینترنتی سخت و زیان‌آور به آدرس http://sakht.tkrtehran.ir/ درخواست خود را ثبت نمایید.
پرونده توسط کمیته استانی بررسی می شود ، پس از صدور رای توسط کمیته استانی سخت و زیان آور، وظیفه تامین اجتماعی تطبیق رای اداره کار با شغل واقعی شما و عناوین شغلی لیست بیمه می‌باشد در صورت مغایرت با رای صادر شده مشمول سخت و زیان‌آور نمی‌گردید. در صورت مغایرت در عناوین شغلی لیست بیمه با شغل واقعی شما، امکان اصلاح فراهم گردیده است.
قوانین تأمین اجتماعی در کارهای سخت و زیان‌آور
در ادامه به بررسی شرایط کاری و قوانین سازمان تأمین اجتماعی درخصوص مشاغل سخت و زیان‌آور می‌پردازیم. این قوانین با قوانین وضع شده برای مشاغل عادی دارای تفاوت‌هایی است:
- ساعت کاری
بر طبق ماده ۵۲ قانون کار، ساعت کاری در مشاغل سخت و زیان‌آور نباید از ۶ ساعت در روز (۳۶ ساعت در هفته) تجاوز کند. هدف از این کار حمایت از سلامت کارگر در طول اشتغال است.
- اضافه کاری
بر اساس ماده ۶۱ قانون کار، اضافه کاری در این مشاغل ممنوع است.
- مرخصی
مرخصی سالیانه در نظر گرفته شده برای مشاغل سخت و زیان‌آور پنج هفته است. بهتر است استفاده از مرخصی در دو نوبت و در پایان هر شش ماه یک بار حتی الامکان صورت بگیرد.
- اشتغال زنان
براساس ماده ۷۵ قانون کار، اشتغال در کارهای سخت و زیان‌آور برای زنان ممنوع است.
- نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال
بر طبق ماده ۸۳ قانون کار، ارجاع کارهای سخت و زیان‌آور به نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال ممنوع است.
- حق بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور
چنانچه کارگر در مشاغل سخت و زیان‌آور مشغول به کار باشد، به ازای هر سال که حق بیمه خود را پرداخت می‌کند، یک و نیم سال سابقه بیمه برای وی در نظر گرفته می‌شود.
در صورتی که کارگر هم در مشاغل سخت و زیان‌آور و هم در مشاغل عادی کار کرده باشد، به ازای هر سال کارسخت، ۱.۵ سال برای وی درنظر گرفته می‌شود. در این مشاغل کارفرما موظف است که علاوه بر ۲۳٪ حق بیمه مشاغل عادی، ۴٪ حق بیمه اضافی برای این مشاغل پرداخت نماید. بنابر آنچه گفته شد سهم کارفرما در این مشاغل ۲۷٪ است. به این نکته توجه داشته باشید در مورد افرادی که قبل از سال ۸۳ در این مشاغل مشغول به کار بوده اند، علاوه بر ۴٪ اضافی حق بیمه، ۴٪ دیگر نیز افزوده می‌شود و در مجموع سهم پرداختی کارفرما به ۳۱٪ می‌رسد.
بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان آور
در مشاغل سخت و زیان‌آور مطابق با بخش اول بند (ب) تبصره ۲ قانون بازنشستگی پیش از موعد، کارگران چنانچه حداقل بیست سال متوالی و یا بیست و پنج سال متناوب سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، بدون در نظر گرفتن شرط سنی می‌توانند درخواست خود را به اداره کار و امور اجتماعی استان‌ها مطرح کنند تا در کمیته‌های استانی بررسی گردد. در ادامه منظور از متوالی و متناوب بودن اشتغال در این کارها را توضیح خواهیم داد.
ایام زیر در صورتی که در فواصل اشتغال به کارهای سخت و زیان‌آور قرار بگیرند بعنوان سابقه اشتغال در نظر گرفته می‌شوند:
- تعطیلات رسمی
- تعطیلات هفتگی
- روزهای استفاده از مرخصی استحقاقی
- ایام استفاده از مرخصی بدلیل فوت پدر، مادر، همسر و یا مرخصی ازدواج به مدت ۳ روز (در این مدت مشمول دریافت دستمزد هستند)
- ایام استفاده از استراحت پزشکی یا مرخصی استعلاجی
- دوران خدمت سربازی به شرطی که بیمه شده حداکثر تا دو ماه بعد از خدمت به کار سابق خود برگردد و یا مشغول به کار در مشاغل سخت دیگری شود.
- ایام خدمت در جبهه
- ایامی که کارگاه به طور موقت بر اثر عوامل طبیعی مانند سیل، زلزله و … تعطیل می‌شود و این تعطیلی از اراده کارفرما و کارگر خارج باشد.
- ایام استفاده از بیمه بیکاری (در صورتی که بیمه شده بلافاصله بعد از اتمام این دوران مشغول به کار در مشاغل سخت شود)
- دوران اسارت سیاسی به گونه‌ای که بیمه شده بعنوان آزاده شناخته شود
موارد زیر اگر در فواصل کارهای سخت و زیان‌آور قرار بگیرند باعث تناوب در شغل شده و توالی اشتغال از بین می‌رود:
- بیکاری بدون دریافت بیمه بیکاری
- بیمه اختیاری
- اشتغال در حرف و مشاغل آزاد
- استفاده از مرخصی بدون حقوق
- اخراج، بازخرید و استعفا
- غیبت غیرموجه بیشتر از ده روز که منجر به اخراج موقت یا دائم شود
- اشتغال در کارهای عادی
اگر شغل شما در میان مشاغلی که به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور در بالا ذکر شد نبود باید بدانید که:
- مسئولیت تطبیق و تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور به عهده کمیته‌های بدوی و تجدید نظر استانی موضوع ماده ۸ آیین نامه اجرایی قانون اصلاح ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی است.
- شما می‌توانید به سایت مربوطه و یا به ادارات تعاون کار و رفاه اجتماعی استان مراجعه و نسبت به تکمیل فرم شماره یک اقدام تا پرونده برابر مقررات در کمیته استانی مورد بررسی قرار گیرد.
- در مشاغل سخت و زیان‌آور کارگر به تناسب کاری که انجام می‌دهد در طول یک سال کاری برای آنان یک سال و نیم کار محسوب می‌شود، ولی در برخی از واحدهای کار، اضافه کاری با توافق میان کارگر و کارفرما صورت می‌پذیرد.
- در آیین نامه مشاغل سخت و زیان‌آور قید شده است که در مشاغل دشوار هیچ اجباری مبنی بر اضافه کاری نیست و به کار گیری کارگر به دلیل اینکه با کارفرما توافق کرده است که بیشتر از ساعت مقرر بایستد، اشتباه و خلاف اصول اخلاقی است.
هیچ گونه بند و یا تبصره‌ای در قانون کار و تامین اجتماعی مبنی بر اضافه کاری در مشاغل سخت و زیان‌آور و یا مشاغل عادی قید نشده است و در قانون آورده شده که هرگونه اضافه کاری باید مبتنی بر توافق میان کارگر و کارفرما باشد و کارگر مجبور به اضافه کاری نیست.
بیمه شدگانی که دارای ۲۰ سال سابقه کار متوالی یا ۲۵ سال سابقه کار متناوب در مشاغل سخت و زیان‌آور باشند، می‌توانند از سازمان تامین اجتماعی درخواست بازنشستگی نمایند. شرط سنی هم در این مورد، ملاک نیست و کارگر صرف نظر از سن، می‌تواند بازنشسته شود. سابقه پرداخت حق بیمه به ازای هرسال کارکرد در مشاغل مذکور، معادل یک و نیم سال سابقه محاسبه می‌گردد. به عنوان مثال کارگری که در ۱۰ سال به مشاغل سخت و زیان‌آور مشغول بوده، سابقه وی معادل ۱۵ سال محسوب می‌شود.
شرایط بازنشستگی در کارهای سخت و زیان‌آور برای مردان
- داشتن ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه.
- داشتن ۶۰ سال سن و ۲۰ سال سابقه.
- داشتن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.
شرایط بازنشستگی زنان در کارهای سخت و زیان‌آور
- داشتن ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه.
- داشتن ۵۵ سال سن و ۲۰ سال سابقه.
- داشتن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.
- داشتن۲۰ سال سابقه کار و ۴۲ سال سن، با ۲۰ روز حقوق بازنشسته می‌شوند.
افراد چنانچه یکی از شرایط فوق را داشته باشند می‌توانند با تکمیل فرم الف تقاضای بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور خود را به اداره کار محل تسلیم نمایند.
